چکیده:  
در دهه‌های اخیر توسعه صنعت گردشگری به عنوان یکی از فعالیت‌های عمده اقتصادی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، سبب گردیده تا مدیران و برنامه‌ریزان در راستای توسعه فعالیت‌های این صنعت به افزایش کیفیت تجربه گردشگری و تلاش در جهت حفظ منافع جوامع میزبان توجه نمایند. یکی از ویژگی‌های برجسته ایران در زمینه صنعت گردشگری و به طور خاص شهر مشهد، نقش گردشگری مذهبی می‌باشد. از آن‌جایی‌که مساله خرید، رایج‌ترین فعالیت گردشگری در تمام مقاصد بویژه شهرهای مذهبی بوده، لذا می‌توان گفت مراکز تجاری به عنوان نمود فضایی خرید در سطح این شهرها از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشند. امروزه گردشگران به دلیل برخورداری از درآمد و اوقات فراغت توانسته‌اند زمان و پول بیشتری را به مساله خرید اختصاص دهند. در این مقاله سعی شده تا با استفاده از روش کتابخانه‌ای و مطالعات میدانی (پرسشنامه) و بهره‌گیری از مدل تحلیل عاملی و تحلیل واریانس یک‌طرفه، موثرترین عوامل در جذب گردشگران به مراکز تجاری- تفریحی با تأکید بر مرکز الماس شرق مشهد ارزیابی گردد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که عوامل کالبدی- روانی و تفریحی بیشترین تأثیرگذاری را در جذب گردشگران دارند. همچنین نتایج تحلیل واریانس، تفاوت معناداری را بین عوامل هفت‌گانه بدست آمده از مدل تحلیل عاملی نشان می‌دهد.