به گزارش روابط عمومی مركز گردشگري علمي – فرهنگي دانشجويان ايران(istta)، نشست علمی ـ تخصصی" گردشگري و هويت جوانان" با حضور دكتر منوچهر جهانيان، عضو هيئت علمي و رئيس دانشكده علوم گردشگري دانشگاه علم و فرهنگ و دكتر ابراهيم حاجياني پژوهشگر و عضو هيئت علمي دانشگاه در محل سالن جلسات ساختمان شماره 2 جهاد دانشگاهي برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر حاجیانی با اشاره به نگرانی های موجود در زمینه تغییر و یا حذف هویت فرهنگی در راه توسعه گردشگری ایران گفت: خیلی ها معتقدند مسائل فرهنگی مانع از رشد گردشگری ایران می شود و در این زمینه نگرانی های بسیاری وجود دارد؛ در واقع حوزه گردشگری یک حوزه ترسو و نابالغی است که بشدت تحت تاثیر تغییرات اقتصادی، سیاسی و همچنین فرهنگی قرار می گیرد.
برای مثال یکی از موانع و مشکلاتی که برای توسعه صنعت گردشگری کشور مطرح شده، نگرانی هایی در جامعه مقصد با ورود گردشگر است که ممکن است منجر به بهم خوردن بافت و ثبات فرهنگی آن شود و بسیار حساس است.
وی با مطرح کردن این سوال که آیا با رونق صنعت گردشگری، زبان، رفتار، اخلاق و درواقع هویت فرهنگی که قلب فرهنگ است دچار تغییر می شود یا خیر ادامه داد: نگرانی ها بیشتر در مقوله هویت ملی، هویت قومی و محلی و هویت دینی وجود دارد. هویت مثل فرهنگ تغییر می کند اما خیلی دشوار و بطنی صورت می گیرد. درواقع هویت در ایران دارای لایه های متراکمی از زمان قاجار، پهلوی و .... تا کنون بوده است که تغییرات خیلی کمی داشته و اصلا حذف نشده است بنابراین رشد گردشگری نمی تواند باعث تغییر هویت بشود و نمی تواند خیلی نگران کننده باشد.
برای مثال در مالزی و ترکیه که نرخ رشد صنعت گردشگری در این کشورها چندین برابر کشور ما بوده است تغییری در هویت فرهنگی و شاکله فرهنگی آنها ایجاد نشده است.
این پژوهشگر با مطرح کردن پیش فرضهایی در زمینه تغییر و ثبات هویت جوانان و گردشگری افزود: پیش فرضهایی همچون نوع گردشگران اعم از گردشگران داخلی و خارجی، نوع جامعه میزبان و مقصد، شاخه های مختلف گردشگری همچون گردشگری زیارت یا سلامت و .... و پیش فرض مداخله گری همچون نظام  تدبیر و سیاستگزاری در این حوزه که چطور این صنعت را مدیریت می کند عواملی هستند که در تغییر هویت گردشگری نقش دارند.
گردشگری داخلی تکثر هویتی ایجاد می کند و مانع از بروز هویت های تکه پایه ای خشونت زا می شود
وی در ادامه با اشاره به تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم صنعت گردشگری بر جامعه میزبان گفت: گردشگری داخلی روی هویت ملی بطور یقین اثر مستقیم می گذارد، ارتباطات بین فرهنگی را رشد می دهد، تکثر هویتی ایجاد می کند و مانع از رشد و بروز هویت های تک پایه ای بسیار خطرناک همچون تکفیری، داعش و  خشونت زا می شود.
دکتر حاجیانی همچنین گردشگری خارجی را یکی از عوامل تقویت هویت ملی عنوان کرد و گفت در جریان ورود گردشگران خارجی در درازمدت نوعی بازگشت به خویشتن به جامعه برمی گردد و جامعه متوجه داشته های خود شود.
وی همچنین با اشاره به اینکه رونق صنعت گردشگری می تواند باعث رشد درآمد، اشتغال، گذران اوقات فراغت، وابستگی اقتصادی خانوارها به گردشگری و .... گردد و بدنیال آن کیفیت زندگی را بالا می برد پس بصورت غیرمستقیم هویت ملی را افزایش می دهد.
البته گردشگری در برخی موارد نیز ممکن است به سلامت و بهداشت، محیط زیست، اخلاقیات جامعه و .... آسیبهایی وارد کند که نظام سیاستگزار این حوزه باید با نحوه مدیریت خود این آسیب ها را به حداقل برساند و در مجموع می توان گفت با رشد این صنعت نگرانی های زیادی برای تغییر هویت وجود ندارد.
دكتر منوچهر جهانيان از سخنرانان اين نشست ضمن اشاره به نقش مهم گردشگری به عنوان یک کاتالیزور اقتصادی و عاملي مهم در رشد اقتصادی كشورها، گردشگري را چهارمین صنعت درآمدزای جهان پس از صنعت نفت، خودروسازی و مواد شیمیایی و نيز بزرگترین صنعت صادراتی  در سال 2020 برشمرد و حدود 23/2 تریلیون دلار درآمد مستقیم حاصل از گردشگری در سال 2015  عايد فعالان اين بخش شده است.
عضو هيئت علمي دانشگاه علم و فرهنگ با اشاره به تأثير مولفه هاي فرهنگی چون تاریخ، زبان، اعتقادات، آداب و رسوم، نهادهای اجتماعی در شكل و ماهيت رويداد گردشگري گفت:  هويت لازمه تداوم حيات فرهنگي و اجتماعي و حتي سياسي يك ملت است و برخي نگران هستند كه گردشگري بر هويت هاي محلي اثر سوء بگذارد در صورتي كه علي رغم  افزايش رفاه عمومي در سالهاي اخير و گسترش زيرساختها و تاسيسات اقامتي، فناوري هاي ارتباطي و تسهيل  سفر در ميان خانوارهاي ايراني ما با نوعي بازگشت به هويت و اصالت هاي فرهنگي به ويژه در ميان جوانان مواجه هستيم و ان مسئله در ميان شبكه هاي اجتماعي و فضاي هاي مجازي قابل مشاهده است و استدلال كساني را كه مي گويند تجربه گردشگري موجب تضعيف هويت ها و ارزش ها مي شود را رد مي كند.
وي در ادامه افزود: تقویت خرده فرهنگ ها در اثر تعاملات میان فرهنگی رخ مي دهد و از اين رو گردشگری خود عامل گفت و گوی میان فرهنگی، توسعه و گسترش تنوع فرهنگی و عاملي كليدي در ایجاد همبستگی ملی در جوامع مختلف است.
رئيس دانشكده علوم گردشگري دانشگاه علم و فرهنگ ضمن اشاره به تأثيرات گسترش گردشگری بر تقويت هويت هاي ملي و محلي همبستگی ملی در ابعاد فرهنگی، اقتصادي و سياسي و اجتماعي افزود: گردشگري و هويت به مثابه دو متغيري كه بر همديگر تأثير مي گذارند در نهايت موجب تمهيد شرايط براي شرکت فعالان بومی در معرفی فرهنگ مناطق ميزبان گردشگران، افزایش غرور ملی و فرهنگی، احیا صنایع دستی و حفظ آثار باستانی، سنت ها و آداب و رسوم و تقویت و گسترش زبان فارسی خواهند شد و حضور گردشگران در اين مناطق از منظري ديگر موجبات توسعه اقتصادي، توسعه، بهسازي و گسترش حمل و نقل و ارتباطات، سرمایه گذاری هاي خارجي و ارتقا آگاهی هاي عمومي و آموزش هاي تخصصي خواهد شد.

جهانيان در پايان ضمن تأكيد دوباره بر اهميت گردشگری به عنوان ابزاري در جهت توسعه همه جانبه و پایدار، هويت جويي و هويت خواهي ملي و بومي و  عاملي در جهت تقویت همبستگی ملی در شرايط كنوني ايران اذعان داشت: گردشگري مي تواند رابطه مودت اقوام مختلف حول نام ايران را تحكيم بخشد و موجبات کاهش فاصله اجتماعی و طبقاتی و افزايش ضریب امنیت داخلی و جلوگیری از بروز تنش های قومی و محلی و تعميق دوستی میان اقوام مختلف باشد.

* سلسله نشست‌های چشم انداز صنعت گردشگري توسط مركز گردشگري علمي – فرهنگي دانشجويان ايران با تمرکز بر مسائل مربوط به گردشگري و ارائه راهبردهاي مشخص در اين خصوص از سال 94 شروع شده و 14 نشست از اين مجموعه نشست ها طی دو مرحله تاكنون برگزار شده است و ادامه دارد.