مسجد علی و مناره سلجوقی اصفهان


اين بنا در يكی از خيابان‌های فرعی منشعب از خيابان هاتف، در نزديكی مسجد جامع و مجاور مقبره هارون ولايت واقع شده و به خاطر ويژگی ‌های معماری و تزييناتی، از مساجد مهم و در خور توجه اصفهان است. با توجه به وجود مناره‌ای از دوره سلجوقی و اين حقيقت كه به روزگار صفويه از اين مسجد به نام مسجد سنجريه نام برده شده است، می ‌توان يقين پيدا كرد كه مسجدی در دوره سلجوقی در اين محل ساخته شده بوده كه بعد از ويرانی در سال 929هـ . ق ـ زمان شاه اسماعيل اول ـ ميرزا شاه حسين وزير، مسجد كنونی را جايگزين آن كرده است. در حال حاضر، به غير از مناره كه در بطن مسجد علی قرار گرفته، هيچ اثری از بنای دوره سلجوقی مشهود نيست. پيترودلاواله و شاردن كه در سال 1619 و 1666 ميلادی در اصفهان بوده‌اند، اين مناره را به مقبره هارون ولايت منسوب داشته‌اند. بنای كنونی مسجد با نقشه چهار ايوانی ساخته شده و دارای سردر، صحن، ايوان، گنبدخانه و شبستان تابستانی و زمستانی است كه با تزيينات زيبای كاشی معرق، مقرنس كاری و كتيبه‌های تاريخی مزين شده‌اند. سر درب ورودی مسجد در ضلع باختری آن دارای کاشی کاری معرق نفيس و كتيبه تاريخی است. كتيبه مزبور به خط ثلث با كاشی معرق سفيد بر زمينه آبی، متضمن نام پادشاه وقت و بانی ساختمان و سال اتمام ساختمان 929 هـ . ق است. رديف اول اين كتيبه، قرآنی و به خط ثلث حنايی رنگ است. بقيه سطوح سر در، با کاشی کاری معقلی و خطوط بنايی تزيين و نماسازی شده است. صحن مسجد، مربع مستطيل و در وسط دارای يک حوض و در چهار ضلع، چهار ايوان است كه ايوان جنوبی از ديگر ايوان‌ها وسيع‌تر است و در پشت آن، شبستان گنبددار قرار گرفته است. گنبد اين مسجد با ساقه بلند از بيرون با کاشی کاری پوشش يافته و از درون دارای مقرنس‌های گچی است. سطوح داخلی گنبدخانه با درگاه‌ها و طاق‌هايی به صورت دو طبقه نماسازی شده كه طاق‌های طبقه بالا صورت مربع را به كثير الاضلاع تبديل كرده‌اند و گنبد بر آن قرار گرفته است. در پاكار گنبد، كتيبه‌ای سرتاسری متضمن آيات قرآنی و تاريخ 929هـ. ق کاشی کاری شده است. در زير گنبدخانه و ايوان جنوبی، شبستان زمستانی مسجد، كمی پايين‌تر از سطح مسجد بنا شده و سبک ساختمان آن جالب است. در ابتدای شروع پلكانی كه سطح مسجد را به شبستان زيرين متصل می ‌كند. در ضلع شمالی مسجد و بر جرز باختری ايوان، لوحی از سنگ مرمر نصب شده است. مناره سلجوقی مسجد علی به ارتفاع 85/47 متر، در كنار گنبد قرار گرفته و از شكيل‌ترين مناره‌های دوره سلجوقی است كه با تزيينات آجركاری و كتيبه‌های متعدد مزين شده است. مدخل اين منار در درون مسجد قرار گرفته است. در ارتفاع 35/40 متری، قرنيزی به صورت تاج بيرون زده و بعد از آن، بخش كوچک تر منار قرار گرفته كه در انتهای آن نيز قرنيز ديگری قرار دارد. در داخل مناره، ستون مركزی قرار دارد كه پلكان حول محور آن به طرف بالا می ‌گردد. با توجه به ويژگی ‌های معماری مناره به نظر می ‌رسد كه مربوط به قرن ششم و به احتمال كم تر، قرن هفتم هجری باشد.

مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران
تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران می باشد و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
Copyright ©2018 istta.ir All rights reserved. Powered & Designed by WebTakin.ir , Graphic by Yousefi
logo-samandehi