عناصر گردشگری بطور کلی در پنج دسته حمل ونقل ،غذا،اقامتگاه ،خدمات و جاذبهها جای میگیرند:
1- حمل و نقل
سیستم حمل و نقل در قلب صنعت جهانگردی قرار دارد. این سیستم رابط بین مقصد، میهمانخانه، جاذبهها و سایر مکانهای توریستی میباشد. کارآیی، راحت بودن و میزان سلامت و امنیت این سیستم تعیین کننده نوع تجربه و منفعتی است که از سفر به دست میآیند» (چاک وای، 1385: 66)پیاده روی، دوچرخهسواری، ماشینهای شخصی، وسایل نقلیه جادهای همگانی، ترددهای ریلی، دریایی و هوایی از اشکال گوناگون حمل و نقل محسوب میشوند.
الف)حمل و نقل (ریلی(
با وجود آنکه در اواخر قرن نوزدهم راهآهن یکی از پرکاربردترین وسایل حمل و نقل در اروپا و آمریکا بود. اما در قرن بیستم با راهاندازی خطوط هوایی و افزایش تولید خودرو، هواپیماها و خودروها جای حمل و نقل ریلی را گرفتهاند
ب )حمل و نقل زمینی
امروزه شمار زیادی از مسافرتها با وسایل حمل و نقل جادهای، شامل انواع خودروهای کوچک، بزرگ، شخصی و عمومی انجام میگیرد. تنوع این وسایل به اندازهای است که میتواند پاسخگوی سلایق و نیازهای گردشگران گوناگون باشد.خودروهای شخصی، خودروهای اجارهای، اتوبوس، مینیبوس، خودروهای تفریحی، تاکسی از انواع وسایل حمل مسافر هستند.
ج)حمل و نقل دریایی
مسافرت با کشتی به منظورتفریح در برخی نواحی جهان دارای رشد قابل قبولی است اما در ایران تقریباً در حد ناچیزی است و بیشتر مسافرتها با کشتی جهت ماهیگیری، تردد بین بنادر و جزایری همچون قشم و کیش صورت میگیرد .
د)حمل و نقل هوایی
هواپیما یکی از رایجترین وسایل مسافرت گردشگران است. از زمانی که در سال 1935 اولین هواپیما 21 مسافر را جابجا کرد گر چه زمان زیادی نمیگذرد ولی این صنعت رشد بسیار سریع و فوقالعادهای داشته است. در حال حاضر شرکتهای ایرباس و بوتینگ پیشتاز صنایع هواپیمایی هستندو حتی برخی از کشورها در حال ایجاد و توسعه پروازهای فضایی به مدار زمین و کره ماه هستند. این صنعت همواره با فرازونشیب هایی مواجهه است: فصل، قیمت سوخت، اقدامات تروریستی میتواند فعالیتهای خطوط هواپیمایی را تحت تأثیر قرار دهد.گرچه ایران سابقه طولانی در پروازهای هوایی دارد (در سال 1935نخستین هواپیما توسط یک لهستانی در ایران به زمین نشست و نخستین فرودگاه بین المللی (مهرآباد تهران)در سال 1955 تاسیس شد.(
2- غذا و رستوران
پس از هزینه رفت و آمد، معمولاً هتل و غذا به یک اندازه مابقی هزینههای مسافر را تکیل میدهند و هزینهای که معمولاً مسافران برای غذا صرف میکند «بین 18 تا 20 درصد کل هزینۀ سفر او را تشکیل میدهد» (چاکوای، 1385: 105(
3- اقامتگاهها
خدمات اقامتی ، اصطلاحی است برای تهیه تسهیلات خواب و استراحت، با محوریت تجاری که در صنعت گردشگری و مهمان یاری به کار میرود (اسمیت، 1995: 10) بسیاری از نویسندگان (از جمله هالووی Halloway)، 1994: 65( مک اینتاش و گلدنر، 1990: 33 و سنیکلر و استبلر، 1997: 71) بر این موضوع تأکید کردهاند که خدمات اسکان و پذیرایی در صنعت گردشگری یکی از پیچیدهترین و پویاترین بخشهای این صنعت است .
4- خدمات
تأثیر عمده اقتصاد گردشگری، از طریق خدمات و تسهیلات برای مسافران ایجاد میشود. رستورانها و خدمات غذایی تسهیلات اسکان و پذیرایی، خدمات حمل و نقل، اردوگاهها، خدمات اطلاعرسانی، تسهیلات تفریحی – ورزشی و فروشگاهها، بیشترین میزان اشتغال، درآمد و منبع اخذ مالیات هستند. محصولات و خدمات جهانگردی به دو شیوه مستقیم وغیر مستقیم توزیع می شوند،در اینجا به برخی ازعوامل توزیع محصولات و خدمات گردشگری اشاره خواهد شد.
سازمانهای عمده فروش به عنوان واسطه بین عرضه کننده محصولات و خدمات جهانگردی و آژانسهای مسافرتی (که خرده فروش به حساب میآیند) عمل میکنند متصدی گردشهای دستهجمعی که او را «مسئول فعالیتهای زمینی» هم مینامند، همانند عمده فروش اول در سطح کوچکتر، خدمات و محصولات مسافرتی را ارائه میکند» (چاکوای، 1385: 136( سفرگذاریها، در صنعت گردشگری، سفرگذاریها نقش خرده فروشها را ایفا میکنند که تمام خدمات مورد نیاز گردشگران از جمله بلیط مسافرت، ذخیره هتل و اجاره اتومبیل در آنها عرضه میشود.
5- جاذبهها
برای جلب گردشگران از کشورها و مناطق مختلف و با انگیزههای متفاوت، وجود منابع و جاذبههایی در مقصد ضروری است. به صرف سرمایهگذاری در صنعت گردشگری و فراهم آوردن انواع تسهیلات حمل و نقل و اسکان و سایر خدمات، بدون وجود جاذبههای مناسب، نمیتوان به توسعه این صنعت امیدوار بود؛ به همین دلیل جاذبهها و منابع گردشگری را از جمله ارکان اصلی این صنعت میدانند» (کاظمی، 1385: 85)به اعتقاد مک کانل (1974) جاذبه گردشگری عبارت است از: «یک رابطه تجربی بین گردشگر یا جهانگرد، محل بازدید و وجود راهنما که اطلاعاتی مختص آن محل ارائه میکند.»جاذبهها معمولاً به دو دسته جاذبههای طبیعی و فرهنگی تقسیم میشوند.