مسجد جامع نايين، در سده‌ نخست هـ . ق، در زمان خلافت عمر، به سبک مسجدهای عربی ساخته شده است اين مسجد يک مناره دارد و گنبد آن يک پوسته است. اين مسجد از كهن‌ترين مسجدهای ايران است و از لحاظ معماری شامل صحنی است كه شبستان‌های بزرگی به گونه چهل ستون، در سه سوی آن قرار دارد. در گوشه شمال خاوری نيز ايوانی سراسری با يک رديف ستون بنا شده که تا سده 4 هـ . ق در تزيين‌های آجری پيرامون صحن و به ويژه گچبری ‌های طاق‌ها و پايه‌های نزديک محراب آن، وجود داشته اند آجر كاری پيرامون صحن مسجد جامع نايين با آجر كاری ‌های سردر شمالی مسجد حكيم در اصفهان، كه از دوره ديلمی بوده است. همانندی دارد كه بيان ‌گر ادامه كارهای ساختمانی و تزيين آن در زمان آل بويه است. در مسجد نايين منبری زيبا و عالی وجود دارد كه می ‌گويند همانند منبر مسجد مدينه الرسول (ص) و منبر مسجد گوهرشاد است. در گوشه جنوبی مسجد، منار آجری به بلندی 28 متر قرار دارد كه بدنه آن استوانه‌ای شكل نبوده و هشت گوشه‌ای است.