مورخان ایرانی در دوره اسلامی از مساجدی نام برده‌اند كه محل تعلیم علوم دینی و ادبی بودند مثلاً در سیستان یكی از حاكمان عرب به نام عبدالرحمن بن سمره (سده اول هـ.ق.) مسجد آدینه‌ای ساخت كه حسن بصری عالم معروف دینی سده اول و دوم مدتی در آنجا سرگرم تدریس و تعلیم مسایل دینی بود .این مسجد در مقابل زندان شهر زرنج واقع بوده مقدسی ضمن توصیف زرنج می‌گوید : مسجد جامع در آن است و زندان برابر آن ، شگفت انگیز ساخته شده است كه دو آتشگاه (مناره) دارد ، یكی كهن و دیگری را با مس پوشیده است و آن را یعقوب لیث ساخته است.