میراث آریا: آیین‌های عزاداری در ماه محرم و شرکت و تماشای این مراسم از نزدیک، بسیاری از گردشگران خارجی را روانه ایران می‌کند. همان‌طور که می‌دانید یکی از خاص‌ترین مناسبت‌های مذهبی در ایران، محرم و صفر است و از آن‌جایی که این مراسم در ایران به شکلی باشکوه و مردمی برگزار می‌شود، هر گردشگری را ترغیب می‌کند تا لااقل برای چند روز هم که شده در این ایام به ایران سفر کند. گردشگری محرم در کنار معرفی فرهنگ و آیین‌های ایرانی به دنیا، می‌تواند برای گردشگران درک عمیق‌تری از مفاهیم عاشورا و فرهنگ اسلامی ایجاد کند.
در این گزارش به حضور گردشگران مذهبی در این ایام در ایران پرداخته و در گفت‌وگو با لیلا سادات حسینی، کارشناس میز گردشگری زیارتی معاونت گردشگری، ابعاد حضور گردشگران مذهبی، به‌ویژه در ایام محرم و نقش آن در رونق این نوع از گردشگری بررسی شده است.
مراسم‌هایی برای آشنایی گردشگران با فرهنگ ایران
تعزیه، سینه‌زنی، زنجیرزنی، علم‌گردانی، نخل‌گردانی و ... از جمله مراسم‌های آیینی و کهن شهرهای مختلف ایران در ایام محرم هستند که تماشای آن‌ها برای گردشگران خارجی، فرصتی منحصربه‌فرد برای آشنایی با فرهنگ و باورهای ایرانی‌اسلامی فراهم می‌کند.
مقاصد گردشگری پرتردد در محرم
شهر یزد به‌واسطه آیین‌های خاصی چون تعزیه‌خوانی، سینه‌زنی، سنگ‌زنی و «جوش دوره» شهرت دارد. علم‌گردانی در لرستان، عزاداری‌های باشکوه و طشت‌گذاری در زنجان و اردبیل، مشعل‌گردانی در بهبهان، رسم شیدونه یا حجله در دزفول، جغجغه‌زنی در میبد، سقاخوانی در اصفهان، بیل‌زنی در خراسان جنوبی و «چل منبرون» در کرمان، همگی از جمله آیین‌های ویژه و شاخص محرم هستند که در هر منطقه با رنگ و بوی بومی و فرهنگی خاص خود برگزار می‌شوند.
برگزاری تورهای گردشگری ویژه محرم
پیش از شیوع ویروس کرونا، در ایران تورهای گردشگری محرم برای گردشگران خارجی برگزار می‌شد. ایران در آن ایام میزبان گردشگرانی از کشورهای مختلف بود و در خلال این تورها، با تهیه بروشورهایی برای معرفی گردشگری هر استان، اطلاع‌رسانی دقیقی درباره آیین‌های تاسوعا و عاشورا صورت می‌گرفت.
هیئت‌های قدیمی تهران؛ تجلی عزاداری اصیل در پایتخت
حتی در تهران، برخی هیئت‌ها با قدمتی بیش از ۲۰۰ سال، مراسم‌های سنتی خود را حفظ کرده‌اند. برگزاری مراسم در حسینیه همدانی‌ها در خیابان ری، تکیه سادات اخوی در خیابان مصطفی خمینی، تکیه نفرآباد و تکیه درخوانگاه، از جمله این مراسم‌هاست که فرصت تماشای عزاداری اصیل را برای گردشگران در پایتخت فراهم می‌کند.
برپایی تورهای گردشگری محرم با قیمت‌های مناسب
لیلا سادات حسینی، مسئول گردشگری زیارتی و مذهبی معاونت گردشگری در گفت‌وگو با خبرنگار میراث‌آریا، گفت: ما در ایران مجموعه‌ای از آیین‌های مذهبی داریم که در ایام محرم در هر استانی برگزار می‌شوند. این آیین‌ها بخش مهمی از ظرفیت گردشگری مذهبی کشور هستند و بسیاری از گردشگران خارجی برای شرکت در این مراسم‌ها، به ایران سفر می‌کنند. از جمله آن‌ها می‌توان به نخل‌گردانی در یزد و خاک‌مالی در لرستان اشاره کرد.
او افزود: هر ساله از کشورهای مختلف، گردشگرانی برای دیدن این مراسم‌ها به ایران می‌آیند و استان‌های قم، زنجان و یزد از پرترددترین مقاصد گردشگری مذهبی در این ایام محسوب می‌شوند. این حضور، نقش مؤثری در رونق صنعت گردشگری ایران ایفا می‌کند.
حسینی با اشاره به برنامه‌ریزی‌های معاونت گردشگری، ادامه داد: تولید محتوا و اطلاع‌رسانی درباره محرم توسط دفاتر خدمات مسافرتی انجام می‌شود. همچنین گروه‌هایی از آژانس‌های گردشگری در این ایام، تورهایی با قیمت‌های مناسب برای گردشگران خارجی برگزار می‌کنند. برگزاری رویدادهای فرهنگی و جشنواره‌ها نیز می‌تواند در جذب بیشتر گردشگر مؤثر باشد.
او در پایان، با اشاره به جنبه تبلیغی این حضور، خاطرنشان کرد: گردشگرانی که در این ایام به ایران سفر می‌کنند، فرم‌های نظرسنجی را تکمیل می‌کنند که در آن درباره کیفیت اقامت، پذیرایی و مقاصدی که بازدید کرده‌اند، پرسش می‌شود. اکثر این گردشگران از حضور در ایران ابراز رضایت کرده‌اند و تجربه خود را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته‌اند. این افراد، خود به مبلغانی برای سفر به ایران تبدیل می‌شوند.