سایت گردشگری یزد - جاذبه گردشگری یزد
مشخصات جغرافیایی


استان يزد؛ با قرار گرفتن در بخش مرکزی فلات ايران در برگيرنده نا مناسب ترين عوامل طبيعی چيره بر فلات مرکزی ايران نيزاست. کويرهای بزرگ لوت و دشت کوير تا درياچه نمک قم و کوير نمک هرات و مروست تا کوير نمک ابر کوه و باتلاق گاوخونی استان يزد را فرا گرفته اند. بارش اندک همراه با تبخير شديد، دور بودن از دريا، نزديکی با کوير خشک و پهناور نمک، رطوبت نسبی کم همراه با گرمای بسيار، از عواملی هستند، که استان يزد را به گونه خشک ترين استان ايران در آورده است. گذشته از آن، در اين منطقه نوسان شديد درجه حرارت نيز وجود دارد. از نظر جغرافيايی بين 29 درجه و 48 دقيقه تا 33 درجه و 30 دقيقه پهنای شمالی و 52 درجه و 45 دقيقه تا 56 درجه و 30 دقيقه درازای خاوری از نصف النهار مبدا واقع شده است. اين استان از شمال خاوری به استان خراسان از شمال و باختر به استان اصفهان، ازجنوب باختری به استان فارس و از جنوب خاوری به استان كرمان محدود می شود. به دليل دور بودن از مرزهای ايران، در درازای تاريخ از بحران ها و فشارهای فرهنگی و نژادی مصون مانده است. استان يزد براساس سرشماري سراسري سال 1390 جمعيتي در حدود 1074428 نفرجمعيت داشته و شهرستان هاي آن عبارتنداز: ابركوه، اردكان، بافق، بهاباد،  تفت، خاتم، صدوق، طبس، مهريز، ميبد و يزد.  دشت رسوبی يزد، در فلات مركزی ايران، از حوزه های مهم جغرافيايی است كه از دامنه شيركوه در جنوب آغاز می شود و با شيب ملايمی تا كوير سياه كوه در شمال ادامه می يابد. با توجه به موقعيت جغرافيايی، اين استان در بر گيرنده نامناسب ترين عوامل طبيعی چيره بر فلات مرکزی ايران است. استان يزد گذشته از جايگاه ويژه طبيعی - جغرافيايی و دارا بودن منابع زيرزمينی، از لحاظ تاريخی و فرهنگی نيز از كهن ترين مناطق ايران به شمار می رود و از گذشته های دور دارای فرهنگی درخشان بوده است. كوه های اين استان جزو رشته كوه های مركزی ايران به شمار می روند. دشت های كويری آن، همانندی زيادی با دشت كوير و دشت لوت دارند. بلندترين ناحيه استان يعنی رشته كوه های شيركوه (4075 متر) در بخش جنوب باختری استان قرار گرفته و پست ترين ناحيه، شمال تا شمال خاوری را در بر می گيرد كه همراه با باتلاق های نمك است. راه هاي دست رسي به اين استان عبارتند از:
- راه ری ـ اصفهان ـ يزد:‌ اين راه از ری به سوی جنوب رفته از قم و کاشان گذشته به شهر گبای ( اصفهان کنونی ) رسيده از آن جا شعبه ای از آن، از راه يزد به کرمان و از کرمان باز شعبه ای به سيستان، سند و کرانه های دريای مکران ( دريای عمان ) می پيوست.
- راه يزد ـ سيستان: از سيستان تا يزد، راهی وجود داشته، که کوير را در دور افتاده ترين بخش هايش، يعنی بين « ده سلم » و گدارباروت، ميان بر می کرده است.
- راه يزد به خراسان:‌ اين راه كه دارای ايستگاه های بسياری است، از يزد به سوی آنجيره و خزانه رفته از تل سياه و ساغند وپشت بادام گذشته به رباط محمّد رسيده از آن جا به ريگ و مهلب و رباط حوران، ... رفته، سر انجام به ترشيز ( کاشمر ) و از آن جا به نيشابور می پيوسته است.
در حال حاضر استان يزد دارای راه های زمينی و هوايی است. راه های زمينی آن، از گونه شوسه، آسفالته و راه آهن، عبارتند از:
1- راه های اصلی، فرعی، روستايی: اين راه ها، شامل راه های اصلی، فرعی، روستايی و مال رو است. راه های اصلی، استان را با استان های اصفهان، فارس، کرمان و خراسان پيوند می دهد و از راه های مهم ارتباطی شمال به جنوب و باختر به خاور ايران است. استان يزد، در سال 1375 هـ. ش، دارای بيش از دو هزار کيلومتر راه اصلی آسفالته و راه های فرعی و روستايی بوده است. محور اصلی ارتباطی استان يزد، سرشناس به جاده سنتو، يکی از پر رفت و آمدترين شبکه های ارتباطی ايران، به ويژه در حمل و نقل بار با وسايط نقليه سنگين به شمار می رود. بندر های مهم هرمزگان و هم چنين بندر استراتژيک چابهار در استان سيستان و بلوچستان نيز تأثير زيادی در رونق اين راه ارتباطی داشته اند. راه های فرعی، شهرستان های استان را به يک ديگر و يا شهرستان ها را به شهر يزد پيوند می دهند. راه های روستايی نيزکه درسال های اخير ايجاد شده، روستاها، دهستان ها و مراکز بخش ها را به يک ديگر پيوند می دهند و نقش ارزنده ای در زندگی اجتماعی روستاييان و کشاورزان منطقه ار لحاظ اقتصادی، ارتباطی و حمل بار دارند.
2- راه آهن: راه آهن استان يزد؛ سبب پيوند اين استان با استان های اصفهان و کرمان و سبب ارتباط مراکز معدنی و صنعتی ايران است. راه آهن سراسری ايران، از تهران شروع و شاخه جنوب خاوری آن، پس از گذر از شهر قم، به دو بخش شده، يکی از طريق کاشان و اصفهان به يزد رسيده و ديگری پس از گذشتن از بافق به زرند و شهر کرمان می پيوندد.
3- راه های هوايی: استان يزد از طريق راه های هوايی به بيش تر نقاط و مراکز استان های ديگر، مانند : تهران، شيراز، اصفهان، کرمان، بندر عباس، زاهدان، مشهد، ... بستگی دارد. فرودگاه شهيد صدوقی يزد دارای امکان های کافی برای پذيرش هواپيماهای مختلف بوده و می تواند خدمات فرودگاهی بايسته را برای پرواز های داخلی و خارجی تأمين کند. علاوه بر پرواز های هر روزه تهران – يزد و بر عکس، پرواز های ديگری به اصفهان، مشهد، زاهدان، بندر عباس، شيراز، کرمان، ... در اين فرودگاه انجام می شود. اخيراً پرواز های حج و زيارت سوريه نيز به طور مستقيم از فرودگاه شهيد صدوقی يزد انجام می شود.


درخشان ترين بناي شهر يزد مسجد جامع آن است که بنايي بسيار فاخر و زيبا است.اين مسجد مجموعه ای است از درخشندگي كاشي‌ها، بلندي منارها، زيبايي گچ كاري، گشادي صحن، خوابيدگي گنبدو بالاخره شبستان زمستاني وسيع‌ آن كه هر يك عنصر و عاملي از بزرگي، زيبايي و هنرمندي اين يادگار ارجمند و هزار ساله يزد است و مساحت مسجد جامع را علي جندقي يزدي 9800 و ماكسيمم سير و 7000 متر مربع نوشته‌اند. در كنار اين مسجد كتاب خانه ای به نام كتاب خانه وزيري احداث شده كه گنجينه ای نفيس از قرآن‌ها و كتاب‌هاي خطي است. اين مسجد تا پيش از انقلاب اسلامي محل برگزاري نماز جمعه بود اما پس از پيروزي انقلاب اسلامي به لحاظ محدوديت فضای آن جا مراسم نماز جمعه به مسجد مرحوم آخوند ملا اسماعيل منتقل شده است.

 

ادامه...


بناي مسجد زماني كه بنياد نخستين آن توسط علاءالدوله گرشاسب گذاشته شد در ميان شهرستان يعني در داخل حصار قديم قرار داشت. به تدريج در وضع آن، خواه از لحاظ الحاق قسمت ها و ابنيه جديد و خواه از نظر مرمت و تجديد بنا و یا از نظر كاشي كاري و تزیینات الحاق دخل و تصرفاتي حادث شد.باني مسجد قديم گرشاسب بن علي بن فرامرز بن علاء الدوله كالنجار از دوده كاكوییان يعني از دودمان آل بويه است. پس از بناي اصلي مسجد قديم بناي ديگري در همان قرن در محوطه مسجد به وجود آمده كه جماعت خانه ای است كه دختران فرامرز بن علي از خاندان كاكویی بنا كردند. از قسمت هاي ديگر مسجد قديم دو غرفه است يكي از غرفه‌ها را امير شمس‌الدين قاضي ساخته و ديگري را امير بلغدر كه از حكام يزد است كه در عهد غازان خان بدين سمت گمارده شد.
 

 

ادامه...


مسجد باغ گندم نزديك آب انبار موضع معروف به باغ گندم قرار دارد. مسجدي معمولي است. يكي از زيلوهاي آن وقف سال 1182 هجري است. در آن زمان مسجد خارج حصار يزد بوده است.بر سر در ورودي مسجد و نيز بالاي محراب آن دو شبكه از كاشي هاي آبي رنگ قرن نهم نصب شده است. خارج از مسجد يعني بر سينه ديوار رو به روي آن سه لوحه قبر در جايي كه دسترس نيست قرار دارد.

 

ادامه...


محله چهار منار از محلات قديمي است. نام قديم آن موضع كوي بهروك بوده است وجه تسميه جديد آن به مناسبت وجود چهار منار دو مدرسه مقابل هم بوده كه به دستور شمس الدين محمد بن ركن الدين در سر كوچه بهروك ساخته شد (سال 728) و موجب آبادي اين محله گرديد. مسجد خضر شاهي مركب از ايوان و صحن تابستاني و گرم خانه از آثار سيد امير جلال الدين خضرشاه است و آغاز بناي آن سال 849 بوده و در زمان تأليف تاريخ جديد يزد هنوز به اتمام نرسيده بود.

ادامه...


این بنا در محله مخزن داخل حصار در نزديكي حسينيه هشت واقع شده و بناي كوچك و ساده ای است كه تنها اثر قابل توجه آن سنگ قبري مورخ 579هـ.ق است.

ادامه...


اين بنا در قسمت صحراي كهنود در جانب باختری يزد واقع شده و بناي يك اتاقه با حياط بسيار كوچكي است كه تنها اثر جالب توجه آن سنگ قبرهايي از قرن ششم هجري است.

ادامه...


 اين بنا در محله سرچم يزد ساخته شده و بناي كوچكي است فاقد قدمت كه در محراب آن دو قطعه سنگ قبر مورخ قرن پنجم هجري نصب شده است. در سال 1350هـ.ق بناي اين مسجد را كوبيده و بناي جديدي به جاي آن ساخته‌اند.

ادامه...


اين بنا در كنار خيابان امام خميني واقع شده و بناي اوليه آن بر طبق نوشته كتاب هاي تاريخي و نيز با توجه به نامش از آثار شاه يحيي مظفر ـ قرن هشتم هجري ـ است كه در دوره‌هاي بعد متحمل تغييرات بسياري شده است.بناي كنوني مسجد مربوط به دوره قاجاريه و بعد از آن است.

ادامه...


اين بنا در محله شاه عبدالقيوم واقع شده و ظاهراً از آثار دوره صفوي است به نظر مي‌رسد شاه عبدالقيوم از كلانتران يزد در اوايل دوره صفوي بوده باشد.اسلوب بنا و مشبك‌هاي كاشي مربوط به دوره صفوي است. بناي مسجد داراي ايوان تابستاني و شبستان زمستاني است. در شبستان زمستاني دو شبكه هواگير از كاشي با منفذهاي مسدس، يكي بر بالاي محراب و ديگري بر بدنه خاوري نصب شده است.

ادامه...

 

اين بنا در محله سر دو راه يزد واقع شده و بناي اوليه آن احتمالاً مربوط به قرن دهم هجري است و قديمي‌ترين مسجد اردكان است. بر درب ورودي قسمت تابستاني مسجد، دربي ساده با عباراتي به خط نسخ و مورخ 989هـ.ق نصب است. بخشي از كاشي‌هاي باقي مانده اين مسجد مورخ 1017هـ.ق است و هم چنين قطعه سنگي در بالاي محراب ايوان تابستاني مورخ 1218هـ.ق نصب شده است. متن سنگ نوشته، وقف نامه ای است.

 

ادامه...


اين بنا در سرپلك يا سرپل يزد واقع شده و بناي اوليه آن به اعتبار وجود كاشي‌هاي دوره تيموري از آثار قرن نهم هجري است كه در دوره‌هاي بعد از جمله سال 1123هـ.ق و توسط شخصي به نام حاجي نصير قبله، تعمير و بازسازي شده است. بخش‌هايي از ازاره مسجد و دست اندازهاي غرفه‌هاي آن با كاشي‌هاي مسدس آب رنگ در حاشيه باريكي از معرق و نقوشي گياهي در قرن نهم هجري مزين شده است. بالاي سر در مسجد لوحي از كاشي نصب شده كه بر آن اشعاري به خط نستعليق مربوط به تعميرات سال 1123هـ.ق كتيبه شده است.

ادامه...


اين مسجد ساده در محله قديمي مالمير در ضلع خاوري خيابان امام خميني كوچه اصلي محله مالمير واقع شده است. نام مالمير در اصل «مادر امير» بوده است. علت تسميه محل به نام مادر امير آن است كه مريم تركان مادر سلطان قطب‌الدين (متوفي 626هـ.ق) چون مرياباد (مريم آباد) را ساخت دروازه ای بر آن گشود كه به دروازه مادر امير معروف شد و بازاري در آن جا بنا كرد كه بازار مادر امير مي‌خواندند، بعدها محله اطراف آن دروازه هم همان نام را گرفت. در اين مسجد دو سنگ قبر غيرمنصوب قرن پنج و شش وجود داشت كه هر دو را به مسجد قدمگاه نقل و نصب كردند. قديمي‌ترين زيلوي اين مسجد مورخ سال 1238 است. اين مسجد داراي تابستان خانه، گرم خانه و صحن (حياط) است. مسجد از كوچه مجاور بيش از يك متر گود است.پاي ستون ها از جنس آجر است.حياط مسجد در جلوی تابستان خانه واقع شده و گرم خانه در ضلع باختری تابستان خانه و حياط واقع است.

ادامه...


اين بنا در محمدآباد چاهوك در فاصله 12 كيلومتري يزد واقع شده و بر اساس كتيبه تاريخي چوبي موجود، بين سال هاي 1177 تا 1180 هـ.ق توسط محمدابراهيم نامي ساخته شده است. در اين مسجد، هم چنين وقف نامه ای بر سنگ مورخ 1269هـ.ق ديده مي‌شود.

ادامه...


اين بنا در محله شاه ابوالقاسم يزد واقع شده و مسجد كوچك و فقيرانه ای است كه تنها آثار مهم و تاريخي آن سنگ قبرهايي مربوط به فاطمه بنت ابي بكر بن محمد، متوفا 512هـ.ق، ابوالفوارس بن مبارك متوفا 504هـ.ق و ابي القائم علي بن احمد متوفا 453هـ.ق است.

ادامه...


اين بنا در محله ايلچي‌خان در كوچه دارالشفا واقع شده و بناي كوچكي است كه در سال 1380هـ.ق تجديد ساختمان شده و نام آن به باغ بهشت تبديل شده است. بناي اوليه مسجد مربوط به قرن هشتم و نهم هجري بوده كه از آثار قديم آن، كاشي‌هاي شش ضلعي قرن نهم و سنگ مرمر محرابي مورخ 1146هـ.ق باقي مانده است.

ادامه...


 اين عمارت در سال 786هـ.ق در زمان سلطنت آن مظفر توسط مهدعليا خانزاده خاتون كه از دختران سلطان مبارالدين محمد مظفر است در جنب مزار شيخ‌داد به صورت مدرسه ای چهار صفه ای همراه با حجره‌هايي ساخته شده است كه امروزه تنها آثاري از اين عمارت برجاي مانده است. اين عمارت طي گذشت قرن ها در حال حاضر به صورت متروك باقي مانده است.

 

ادامه...


اين مسجد در محله ابوالمعالي يا بوالميري، از محلات قديم يزد و ظاهراً منسوب به خواجه كمال‌الدين ابوالمعالي بن برهان الدين لطف الله يا خواجه حاجي ابوالعمالي ـ هر دو مربوط به قرن 8 هجري است. در اين محله دو مسجد، موسوم به مسجد بزرگ و مسجد كوچك وجود دارد. مسجد بزرگ، درگاهي دارد كه ازاره آن با كاشي‌هاي شمش صلحي لاجوردي در حاشيه ای از قطعات كاشي معرق پوشش يافته است. بر روي اين زمينه لاجوردي رنگ، مربع‌هايي از كاشي معرق در گوشه‌هاي ازاره نصب شده و بر اين مربع‌ها، نقوش ساده هندسي براساس ستاره‌هاي هشت پر طرح شده است. مسجد كوچك كه بر روي آب انباري واقع شده در محراب يك قطعه كاشي محرابي لاجوردي به ابعاد45×30 سانتی متر است كه از ساخته‌هاي قرن هفتم هجري است.اين كاشي آسيب ديده و احتمال مي‌رود از مسجد چهل محراب به اين مسجد منتقل شده باشد.

 

ادامه...


اين بنا در كوچه بيوك محله اهرستان يزد واقع شده و از آثار قرن نهم هجري است كه توسط خواجه پيرحسين دامغاني ساخته شده است. بناي كنوني مسجد متشكل از صحن، ايوان، گنبدخانه و شبستان است. ايوان بنا مرتفع بوده و در عقب ايوان گنبدخانه قرار گرفته كه در ضلع جنوبي داراي طاق نماي عميق محراب‌دار و در اضلاع ديگر، طاق نماهاي كم عمق است. گنبد يك پوسته بنا بر روي قوس هاي بزرگ ساده گوشه ای و ديواري و هم چنين يك سلسله قوس هاي سه كنجي كوچك تر قرار گرفته است. نماي داخلي بنا، سفيدكاري است و تنها در جان پناه‌هاي غرفه‌هاي فوقاني و ازاره طاق نماي محراب، از كاشي‌هاي شش ضلعي قرن نهم هجري استفاده شده كه بخشي از آن ها برجاي مانده است. شبستان زمستاني مسجد، مستطيل شكل و داراي پنج دهانه است.اين بخش يكي از شبستان‌هاي جانبي مورخ 822 هـ.ق است، ليكن نظم طرح هاي قرن نهم هجري را ندارد.

ادامه...


اين بنا در ابرندآباد در ده كيلومتري يزد واقع شده و از آثار قرن نهم هجری است. نقشه بناي مسجدقابل مقايسه با نقشه مسجد بندرآباد يزد، مشتمل بر گنبدخانه، شبستان‌هاي سراسري خاوري و باختری، ايوان جنوبي، صحن و نيز شبستان زمستاني است كه در دوره قاجار به اصل بنا اضافه شده است.ساختمان قديمي مسجد نيز با توجه به نقشه ساختماني تزیینات و ويژگي‌هاي معماري مربوط به نيمه دوم قرن نهم هجري است.

ادامه...


مسجد علي قوندي در روستاي فهرج به فاصله 30 كيلومتري شهر يزد در كوچه مسجد جامع فهرج واقع شده است.

ادامه...

 
این مسجد در آبادي آبشاهي ـ يغما باد قديم ـ در جانب خاوري يزد واقع شده و از آثار قرن هشتم هجري است كه امروزه (1350هـ.ش) به صورت ويرانه ای در آمده است. بر طبق نوشته كتاب «تاريخ يزد»اين مسجد از ساخته‌هاي شاه يحيي آن مظفر و مربوط به سال 785ه‍.ق است.

ادامه...

 
اين بنا در آبادي قديم اهرستان (ارسون) كه امروزه جزيي از شهر يزد است واقع شده و از آثار قرن هشتم هجري است كه توسط مولانا معين الدين جلال حافظ از فضلاي قرن هشتم هجري بنياد شده است. قبل از اتمام بنا باني فوت كرده و در گنبدي كه براي آرامگاه خود در كنار مسجد مهيا كرده بوده، دفن شده است. بعد از وي در سال 789هـ.ق ساخت بنا به اتمام رسيده است. با اين حال، پوشش تزییني آن اجرا نشد. اين مسجد بر اساس نوشته جامع مفيدي يك بار در سال 1080هـ.ق تعمير و بازسازي شده است.

 

ادامه...


اين مسجد در محله فهادان، نزديكي مدرسه ضياییه، متصل به حمام ابوالمعالي و روبه روي مجموعه عرب ها واقع شده است. اين بنا توسط خواجه شمس‌الدين محمد تازيكو در قرن هفتم ساخته شده است. مسجد چهل محراب داراي صحن، گرم خانه، سردرب و غرفه‌ها و زيارتگاه هاي كوچكي در اطراف صحن و مأذنه ای بر سر درب ورودي است. سردرب ورودي داراي نماسازي آجري است. ديوارهاي صحن از اندود ريگ آهك پوشيده شده است و در ضلع جنوبي صحن مقبره ای در اصطلاح محلي «مزارآقا» ديده مي‌شود. محراب‌هاي از جنس كاشي مسجد در ضلع هاي خاوري، باختری و در مقبره ضلع جنوبي تعبيه شده است.

 

ادامه...


بندرآباد در سي و شش كيلومتري يزد واقع شده و از مناطق قديمي استان يزد است. يكي از آثار تاريخي مهم اين ده مسجد جامع آن است. ساختمان مسجد شباهت زيادي به ساير مسجدهاي قرن هشتم دارد، به اين معني كه صحن مسجد به شكل مربع و با طول و عرض يازده متر است كه در خاور و باختر آن دو ايوان سرتاسري به عرض نه متر ساخته شده است كه انتهاي ايوان‌ها از دو طرف به گنبد جنوبي مسجد راه دارد. در جنوب صحن، صفه ای به عرض نه متر است و عقب آن گنبدي است به طول و عرض نه متر كه در ديوار جنوبي آن محراب قرار گرفته و قسمت شمالي مسجد را شبستان سرپوشيده ای فرا گرفته است. پوشش خارجي گنبد از آجر ساده ساخته شده و محراب مسجد داراي مقرنس كاري گچي است كه زير آن ها از شمسه‌هايي كاشي معرق لاجوردي زينت يافته و ازاره آن از كاشي‌هاي فيروزه ای شش ضلعي پوشيده شده است.

 

ادامه...


اين مسجد در 30 كيلومتري خاور يزد واقع شده است. مصالح عمده بناي مسجد از خشت و گل است و تاريخ بناي آن به صدر اسلام باز مي‌گردد. ستون‌هاي قطور و پوشش تاق آن از نوع بيز گهواره ای یوده و فقط مناره مسجد كه آن نيز از گل ساخته شده به دوره‌هاي بعدي مربوط است. اين مسجد در تاريخ معماري اسلامي ايران از اهميت بسيار بالايي برخوردار است و با مسجد تاريخانه دامغان قابل مقايسه است. با توجه به حفظ هويت و اصالت آن طي چهارده قرن، بدون شك از مواريث كم نظير فرهنگ و تمدن اسلامي است.

 

ادامه...


عمارت ناظم در كوچه ای پشت مجموعه امير چقماق و ابتداي خيابان سلمان و در محله ای قديمي بنام گازرگاه واقع شده و از خاور به باغ ناظم و حمام گلشن و از ضلع باختری به خانه ناظم مربوط شده است. قدمت عمارت ناظم كه به حسينيه ناظم التجار معروف است؛ به حدود سال هاي 1290 تا اواخر قرن سيزدهم هجري قمري مي‌رسد.
 

 

ادامه...


مسجدی است در کنار شهر و تنها اثر آن کتيبه کاشی معرق در سه رشته خط به عرض 65 سانتی متر و طول 5 متر و به رنگ های آبی و سفيد که بر پيشانی سردرب ورودی نصب شده است. قسمتی از اين کاشی کاری خراب شده است.مسجد شامل دو ايوان با حياط مرکزی است. ايوان باختري به گنبدخانه ای گشوده می شود که از داخل مربع و از خارج نيم دايره است. ضخامت ديوارهای آن بيش از 70/1 متر می‌رسد. درب ورودی مسجد در جبهه شمالی است. مسجد بيرون ابرکوه قدمگاه امام معصوم علی بن موسی الرضا (ع) است.

 

ادامه...


اين بنا در حاشيه شمال خاوري يزد ـ در محل آبادي قديمي مرياباد ـ مقابل بقعه زيارت زرنديان واقع شده و امروزه (هـ.ش 1350) به صورت ويرانه ای در آمده است بر طبق نوشته كتاب هاي تاريخ يزد اين بنا را مريم تركان، مادر سلطان قطب‌الدين بن غرالدين لنگر بن وردانزور، در سال 625هـ.ق بنا كرد و مدتي بعد توسط پسر ابوسعيد خراب شد تا اين كه در سال 844هـ.ق با ترغيب و اهتمام مولاناي اعظم شمس الدين محمد بافقي، توسط اهالي محل بازسازي شد. در جامع مفدي تأليف (1082-1090هـ.ق) ذكري از اين مسجد نشده و به نظر مي‌رسد كه در زمان تأليف اين كتاب معمور نبوه است. ويرانه‌هاي بنا مؤيد عظمت و جلال مسجد در دوره آباداني است.

 

ادامه...


 اين عمارت در سال 786هـ.ق در زمان سلطنت آن مظفر توسط مهدعليا خانزاده خاتون كه از دختران سلطان مبارالدين محمد مظفر است در جنب مزار شيخ‌داد به صورت مدرسه ای چهار صفه ای همراه با حجره‌هايي ساخته شده است كه امروزه تنها آثاري از اين عمارت برجاي مانده است. اين عمارت طي گذشت قرن ها در حال حاضر به صورت متروك باقي مانده است.

 

ادامه...


اين بنا در محله گودال مصلي واقع شده و بناي اوليه آن از آثار قرن هشتم هجري است كه دردوره‌هاي بعدي تعمير و مرمت شده است. باني اين مسجد امير ركن‌الدين محمد قاضي بوده است. اكنون مسجد داراي ايوان و غرفه‌هاي تابستاني و شبستان زمستاني است و در آن كاشي‌هاي شش ضلعي فيروزه ای رنگي در حاشيه ای از كاشي معرق ـ مربوط به قرن نهم هجري ـ به كار رفته و در كمر گنبد، مشبك‌هاي نورگيري از كاشي تعبيه شده است. در گوشه مسجد 5 متر از منار مسجد باقي مانده است.از ديگر آثار قديمي مسجد، دو قطعه كاشي لاجوردي به ابعاد 25×15 و 15×20 سانتی متر است. اين كاشي‌ها قابل مقايسه با نمونه‌هاي قرن نهم هجري در منطقه يزد است. اين بنادر دوره صفوي و بعد از آن تعمير و بازسازي شده است.

 

ادامه...


اين بنا در كوچه بيوك محله اهرستان يزد واقع شده و از آثار قرن نهم هجري است كه توسط خواجه پيرحسين دامغاني ساخته شده است. بناي كنوني مسجد متشكل از صحن، ايوان، گنبدخانه و شبستان است. ايوان بنا مرتفع بوده و در عقب ايوان گنبدخانه قرار گرفته كه در ضلع جنوبي داراي طاق نماي عميق محراب‌دار و در اضلاع ديگر، طاق نماهاي كم عمق است. گنبد يك پوسته بنا بر روي قوس هاي بزرگ ساده گوشه ای و ديواري و هم چنين يك سلسله قوس هاي سه كنجي كوچك تر قرار گرفته است. نماي داخلي بنا، سفيدكاري است و تنها در جان پناه‌هاي غرفه‌هاي فوقاني و ازاره طاق نماي محراب، از كاشي‌هاي شش ضلعي قرن نهم هجري استفاده شده كه بخشي از آن ها برجاي مانده است. شبستان زمستاني مسجد، مستطيل شكل و داراي پنج دهانه است.اين بخش يكي از شبستان‌هاي جانبي مورخ 822 هـ.ق است، ليكن نظم طرح هاي قرن نهم هجري را ندارد.

 

ادامه...


اين بنا در ابرندآباد در ده كيلومتري يزد واقع شده و از آثار قرن نهم هجری است. نقشه بناي مسجدقابل مقايسه با نقشه مسجد بندرآباد يزد، مشتمل بر گنبدخانه، شبستان‌هاي سراسري خاوري و باختری، ايوان جنوبي، صحن و نيز شبستان زمستاني است كه در دوره قاجار به اصل بنا اضافه شده است.ساختمان قديمي مسجد نيز با توجه به نقشه ساختماني تزیینات و ويژگي‌هاي معماري مربوط به نيمه دوم قرن نهم هجري است.

ادامه...


مسجد علي قوندي در روستاي فهرج به فاصله 30 كيلومتري شهر يزد در كوچه مسجد جامع فهرج واقع شده است.

ادامه...


این مسجد در آبادي آبشاهي ـ يغما باد قديم ـ در جانب خاوري يزد واقع شده و از آثار قرن هشتم هجري است كه امروزه (1350هـ.ش) به صورت ويرانه ای در آمده است. بر طبق نوشته كتاب «تاريخ يزد»اين مسجد از ساخته‌هاي شاه يحيي آن مظفر و مربوط به سال 785ه‍.ق است.

 

ادامه...


بندرآباد در سي و شش كيلومتري يزد واقع شده و از مناطق قديمي استان يزد است. يكي از آثار تاريخي مهم اين ده مسجد جامع آن است. ساختمان مسجد شباهت زيادي به ساير مسجدهاي قرن هشتم دارد، به اين معني كه صحن مسجد به شكل مربع و با طول و عرض يازده متر است كه در خاور و باختر آن دو ايوان سرتاسري به عرض نه متر ساخته شده است كه انتهاي ايوان‌ها از دو طرف به گنبد جنوبي مسجد راه دارد. در جنوب صحن، صفه ای به عرض نه متر است و عقب آن گنبدي است به طول و عرض نه متر كه در ديوار جنوبي آن محراب قرار گرفته و قسمت شمالي مسجد را شبستان سرپوشيده ای فرا گرفته است. پوشش خارجي گنبد از آجر ساده ساخته شده و محراب مسجد داراي مقرنس كاري گچي است كه زير آن ها از شمسه‌هايي كاشي معرق لاجوردي زينت يافته و ازاره آن از كاشي‌هاي فيروزه ای شش ضلعي پوشيده شده است.

 

ادامه...


مسجد جامع كنار بازار و در محله قديمي واقع و از قرن دهم است. يكي از زيلوهاي قديمي آن مورخ 1038 هـ.ق است. مسجد خصوصيتي از نظر كاشي‌كاري و گچ‌بري و تزيينات ندارد. درب بزرگ ورودي آن چوب‌كاري است با قطعاتي به شكل مخنس و اخيراً روي آن با رنگ پوشانيده‌اند. بر روي دماغه دست چپ در هشت قطعه فلز بشكل مربع كوبيده بوده كه فعلاً چهار قطعه به قسمت فوقاني باقي است بر اين قطعات فلزي (الله – محمد) به خط كوفي كنده كاري شده است.

 

 

ادامه...


مسجد كوچكي است كه ظاهراً در اوايل قرن دهم در محله زيرده بنا شده و قديمي‌ترين مسجد اردكان است و آن مسجد سفلي هم گفته‌اند. بر درب ورودي قسمت تابستان آن دري ساده است كه عباراتي به خط نسخ بر آن كنده كاري شده است.

 

ادامه...


اين مسجد در 74 كيلومتري نايين قرار دارد كه داراي گرم‌خانه و ايوان تابستاني است. قسمت تابستاني آن در دهه اخير ساخته شده است. بالاي سر محراب بر ديواري گچي، يك كاشي ستاره‌اي شكل از نوع كاشي‌هاي قرن هشتم با نقوش گل در وسط و اشعاري در اطراف آن ديده مي‌شود بر سر در مدحل اصلي مسجد ، اين بيت به خط كوفي گچبري شده است.

ادامه...


مسجدي است از گل و خشت بنا شده و گرم‌خانه ، ايوان تابساني روبروي يك‌ديگر قرار گرفته و حياط كوچكي آن دو را جدا مي‌سازد. از آثاري كه در اين مسجد ديده مي‌شود هفت قطعه كشاي است كه خطوطي به خط نسخ و نستعليق بر آن‌ها نوشته شده است. بعضي از كاشي ها از نوع كاشي هاي قرن هفتم هجري است.

ادامه...


مسجدجامع‌ بافق‌كه اصطلاحاً مردم به آن مسجد جمعه هم مي‌گويند،‌در دو قسمت تابستاني و زمستاني طراحي شده كه در قسمت تابستاني آن شبستاني با بادگيرهاي بزرگ به سبك مسجد جامع كبير يزد در دو رديف با پايه‌هاي محكم بنا شده كه مسقف به دو لايه بوده است كه امروزه تخريب شده و مسجد نوساز ديگري به سبك نوين بنا گرديده است. بناي مسجد چندان كهنه نيست و به عصر صفوي نمي‌نمايد. در پيشاني ايوان و شبستان آن كاشي كاري قاجاري هست كه قسمتي از آن ريخته است. درباره مؤسس و باني اوليه مسجد سخنان زيادي بر سر زبان هاست و مشهورترين باني و مؤسس شخصي است بنام ملا محمد باقر كه گفته مي‌شود مدتي امام جماعت مسجد را عهده دار بوده است.
 

ادامه...


اين مسجد در حدود 280 سال پيش توسط يك زن خير و نيكوكار به نام حاجيه كلثوم در محله سفلي (لرد) ساخته شد و براي امامت مسجد از روحاني معروفي به نام شيخ احمد ملقب به آخوند كرماني وعدت به عمل آورد كه مدت ها دراين مسجد امامت كرد و بعد از آخوند كرماني دو برادر بنام هاي حجة الاسلام سيد حسن و آيت الله سيد جعفر مير غني‌زاده امامت مسجد را به مدت هر كدام 30 سال بر عهده گرفتند. در مسجد زيلوهايي موجود است كه گفته مي‌شود توسط حاجيه كلثوم خريداري شده كه بر روي يكي از آن ها تاريخ شوال 1284 و ديگري رمضان 1284 نوشته شده است.

ادامه...


اين مسجد در فهرج، بخش مرکزی شهرستان بافق در استان يزد قرار گرفته است. اين بنا نخستين مسجدی است كه از آغاز برای مسجد ساخته شده است ولی در شهرهای ديگر ايران كه مردمش پيش از فهرجيان به دين اسلام گرويده بودند، ناگزير از ساختمان های پابرجا يا نيمه ويرانی كه بازسازی شده برای نماز و نيايش پروردگار يكتا بهره گرفته شد.
 

ادامه...


مسجد خوش طرحي است كه به علت پست و بلند بودن محل وقوع آن در دو طبقه ساخته شده و حالتي خاص دارد. در زمان كريم خان زند به گواهي سنگ تاريخ آن تعمير شده است. سنگ ديگري در مسجد متضمن موقوفات مسجد نصب بوده است كه براي حفاظت آن را به منزل آن محمد تقي تقوي نقل كرده‌اند. اين مسجد، طرحي جالب توجه دارد كه سازگار و هماهنگ با توپوگرافي محل است.

 

ادامه...


اين مسجد بزرگ كه گرمخانه و قسمت تابستاني دارد، در تفت واقع شده است. آثار جالب توجه و تاريخي آن عبارت‌اند از : سنگ مرمر محراب به اندازه 64 * 125 سانتي‌متر كه نقش قنديل و كنده كاري‌هاي گل و بته و «اقم الصلوه...» در حاشيه‌اش و لا اله الا الله به خط نسخ خوش در پيشاني آن نفر شده است. در ورودي چوبي مشبك بسيار ظريف كه لفظ «محمد» چند بار در حلقه‌هايي با نهايت اسنادي بر آن كنده كاري شده و در اطراف اين درب كتيبه‌اي از كاشي معرق به خط نسخ نصب است كه روي آن نام دوازده امام نوشته شده است. بالاي سر محراب، يك شبكه گچ بري بسيار خوب و خوش طرح براي نورگيري قرار دارد و در حاشيه‌اش تاريخ 1339 ديده مي‌شود.

 

ادامه...


اين بنا در روستای اشکذر در 20 کيلومتری شمال باختري يزد واقع شده و از آثار قرن نهم هجری است. در شبستان اين مسجد محرابی سنگی در حاشيه ای از کاشی معرق قار دارد که بر آن عبارات قرآنی نقوش گياهی و نقش قنديل آويزانی را در ميانه نقر کرده اند. ازاره اطراف محراب با کاشی های شش ضلعی در حاشيه ای از کاشی های سياه و سفيد معرق قرن نهم هجری پوشيده شده است. محراب سنگی شکسته شده است.
 

ادامه...


اين بنا در روستای ندوشن يزد واقع شده است و ظاهرا از آثار قرن نهم و دهم هجری است. مسجد کوچکی است که بر ديوار پيش درگاه ورودی آن چهار قطعه سنگ نوشته نصب کرده اند که دو تای آن ها سنگ قبری مورخ 789 و 921 هـ. ق و دو تای ديگر وقف نامه هايی مربوط به قرن سيزدهم هجری است. بنا دارای دو لنگه در چوبی کنده کاری ظريف در انبار است که ظاهرا مربوط به قرن دهم هجری است و گويا در قديمی تری نيز وجود داشته که فروخته شده است.

ادامه...


اين مسجد در مركز فيروزآباد واقع شده است و گنبد آجري خوش طرحي دارد. بالاي سر درب بزرگ ورودي كتيبه‌اي چوبي به خط نسخ وجود دارد.در ستون سمت چپ همين مدخل يك لوحه كاشي به اندازه 25 * 30 سانتي‌متر موجود است كه منظومه‌اي در رثاي قاسم شهيد است. در بالاي محراب ايوان تابستاني آن نيز كتيبه‌اي وجود دارد با كاشي معرق و منفرد از محراب كه بهخط نسخ است و متضمن آيه‌اي قرآني است. در زير همين كتيبه، يك قطعه كاشي كاري معرق قرار دارد كه با نقش گل و بوته از قرن نهم هجري كار شده است.

ادامه...


اين مسجد در ميدان شاه واقع است. باني آن خانش بيگم دختر شاه طهماسب است كه به عقد نورالدين نعمت الله بن ميرميران درآمد و آثار متعددي از خود به يادگار گذاشت. از بناي قديم مسجد اكنون چيزي بر جاي نيست. مسجد در سال هاي اخير تجديد بنا شده است. از آثار قديم موجود در مسجد دو سنگ مرمرست. يكي منصوب در محراب و ديگري منصوب بر ستون طرف چپ.

 

ادامه...


مسجدي كوچك است كه در كوچه دارالشفا واقع شده و به نام هاي ندك، پتك و فرط ناميده شده است. درباره سابقه داستاني بناي اين مسجد چنين آمده است كه وقتي ابومسلم بر خراسان خروج كرد احمد زمحي به حكم او مأمور تسخير اصفهان و يزد شد پس از اين كه يزد را تحت تسلط خود درآورد بر درب حمام مولانا خضر كه نزديك دروازه مهريجرد است مسجدي ساخت و آن را مسجد پتك ناميد. يكي از حجرات مسجد به صومعه امام رضا موسوم است و آن را قدمگاه هم مي‌گويند.

ادامه...


اين مسجد در خيابان پهلوي واقع و بناي كنوني و كاشي كاري هاي آن به جز سنگ مرمر منصوب در محراب از آثار جديد و تازه ساز است. نام آن در وقف نامه‌اش «روضه محمديه» ذكر شده و اكنون هم به مسجد محمديه شهرت يافته است. بناي پيشين حظيره از آثار قديم بوده است. به نحوي كه در وقف نامه آمده؛ حظيره محمديه بقعه‌ اي بوده است براي سكونت فقرا نيز محل عبادت و در سال 843 از اموال حاجي شمس الدين محمد بن زين الدين علي شاه ميبدي در محله ابر و مباركه مقابل دروازه فتح يعني محله ای كه به پير برج نيز شهرت دارد ساخته شد.

ادامه...


اين مسجد در محله پشت باغ قرار دارد و بنا بر ضبط عبدالوهاب طراز در 1220 ساخته شد. بر زيلوهاي آن تاريخ 1223 و عمل كافي كاشف الميبدي ديده مي شود.

ادامه...


مسجد زردک قديمي ترين مسجد تاريخي در شهرستان اردکان است که قدمت آن به دورهپنجم هجري قمري بر مي‌گردد.مسجد زردک به "گنج گلين" معروف است، چرا که در طول قرنها در برابر حوادثطبيعي مقاومت کرده و گنبد گلين آن آسيبي نديده است.اين گنبد زيبا روي چهار ستون استوار است و در دو طرف محراب 7 لايه گچ ديدهمي شود که نشان از قدمت مسجد دارد.حياط مسجد قديمي زردک در حد فاصل ايوان و شبستان قرار دارد و براي نماسازيديواره هاي حياط از يک نوع ساروج (ساخته شده از ماسه نرم، آهک و رنگ رناس) استفاده شده است.در ضلع شرقي مسجد دالاني به طول 9 متر و عرض 3 متر وجود دارد که به "خانقاه" معروف است و اين محل براي مسافراني بوده که از اردکان عبور ميکردند و در وقفنامه جامع الخيرات آمده "هر مسافر اجازه داشت که به مدت سهروز در آن بيتوته نمايد و خادم مسجد از موقوفات مربوط وي را پذيرايي کند".مسجد زردک به شماره ثبتي 2448 و در تاريخ 19/7/78 در فهرست آثار ملي کشوربه ثبت رسيده است.

ادامه...


مسجد آمنه که مسجد منحصر به فردي است و شامل اتاق کوچکي از بناهاي قرن هشتم هجري قمري است، اين اثر در سال1378 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.

ادامه...


اين مسجد كه در تواريخ يزد به نام مسجد جامع نو نيز خوانده شده و در دوره صفوي بنا بر ضبط جامع مفيدي و عبارتي كه بر در جماعتخانه نقر شده «چقماقيه» معروف بوده از آثار خير و نتيجه همت بلند امير جلال الدين چقماق شامي و زن او ستي فاطمه خاتون است. اين مسجد در سال 841 به اتمام رسيد بدون ترديد از حيث زيبايي و وسعت و اهميت مسجدي است كه از حيث مرتبه و اعتبار بعد از مسجد جامع شهر قرار مي‌گيرد.

ادامه...


محله سريگ (راس الرمل) براساس ذكري كه در جامع الخيرات آمده، در قرن هشتم هجري از محلات خارج شهر و به دروازه مهريجرد ترديگ بوده است.در تاريخ يزد جعفري هم از آن مسجد با نام «مسجد جامع» خارج يزد به محله سرريگ ياد شده است. اكنون حد شمالي مسجد خيابان شاه و سمت مباختر آن راسته بازاري است كه به ميدان خان منتهي مي‌شود.

ادامه...


اين مسجد بزرگ در بازار منسوب به ملااسمعيل واقع در جنوب ميدان خان قرار دارد. اين مسجد؛ به دلیل نسبت ايوان وسيع و شبستان باختری كه داراي سي و دو ستون است از همان زمان ساختن زبانزد بود و شهرت يافت. پهناي دهنه ايوان دقيقاً، 75/15 متر است. آثاري كه اكنون در اين مسجد ديده مي‌شود عبارت است از : 1 ـ يك قطعه سنگ منصوب بر سر درب ورودي مسجد. 2 ـ سنگ منصوب در طرف چپ بر بالاي سر در بزرگ ورودي به اندازه 52 × 43 سانتی متر كه مطالبي با خط نستعليق بر آن نوشته شده است.

ادامه...


استان یزد یکی از مهم ترین استان های کویری ایران است که صنایع دستی آن را سرامیک و سفال، کاشی سازی، زرگری، زیلوبافی، شعربافی، ترمه بافی، فرش بافی، شمد، دستمال، مخمل، دارایی، چادرشب بافی، قناویز، دندانی، گیوه بافی، حصیر بافی، خورجین بافی، روفرشی، سفره، احرامی، قلم‌زنی، شيشه‌گری، چرم‌سازی، موتابی و نمدمالی تشکیل می دهند.

سراميک و سفال: هنر سفال‌گری در استان يزد به ويژه در شهر ميبد دارای طرح‌های ويژه‌ای است و از حال و هوای كوير نشأت گرفته است. در اصطلاح محلی به توليدات سفال ”كواره“ می‌گويند. سفال و سراميک ميبد با نقش‌های اصيل «خورشيد خاتم» و «مرغ و ماهی» شهرت فراوان دارد. «خورشيد» سمبل آفتاب درخشان كوير، «مرغ» نماد گونه‌ای از گنجشكان نواحی كويری و «ماهی» كنايه از كم آبی اين سرزمين است. طرح سراميک ميبد با نقش خورشيد، مر و ماهی در نمايشگاه بين‌المللی مونيخ در سال 1971 ميلادی (1350 هـ..ش) برنده مدال طلا شد و در ساير نمايشگاه‌ها با استقبال بازديدكنندگان و تاييد صاحب‌نظران روبه رو شد. كوزه‌ها و كاسه‌های ساخت استان يزد، به ويژه ساخته‌های شهر ميبد از ظرافت و زيبايی خاصی برخوردارند و نمونه‌های آن در سفال‌های ساير نقاط ايران به چشم نمی‌خورد. كواره‌های ساخت ميبد عبارتند از:سفال ساده بی لعاب، سفال لعاب دار، اشيای كاشی و سراميک.

كاشی‌سازی: كاشی‌سازی عبارت از به كارگيری كاشی‌های زيبا و گوناگون سنتی در معماری بناها است. اين هنر در استان يزد قدمتی هفت صد ساله دارد. هنرمندان ابتدا اشكال دل خواه كاشی را تهيه و سپس روی آن‌ها را نقاشی می‌كنند و بعد آن‌ها را لعاب داده و پخت می‌كنند.انواع كاشی اين استان عبارت اند از: كاشی يزدی، كاشی كمک، كاشی شبكه، كاشی شش گوش، كاشی حاشيه، كاشی اكمند، كاشی هفت‌رنگ و كاشی جوک.

زرگری: زرگری يكی از هنرهای دستی استان يزد است. زرگرها با طرح‌های بسيار زيبا از نقوش ساده هندسی و نمادين با تلفيق سنگ‌ها و گوهرهای قيمتی زيورهای بسيار متنوع برای زينت زنان و دختران می‌آفرينند.اين زيورآلات شامل گوشواره، گردن بند و سينه‌ريز، دست بند، انگشتر، ‌حلقه و النگو است. در استان يزد سال‌ها است كه راسته‌ای تحت عنوان راسته زرگرها در بازار خان ساخته شده است. از جمله ابزار زرگری كه تا پنجاه سال پيش مورد استفاده بود و در حال حاضر منسوخ شده، می‌توان به ترازوهای مثقالی، بوته، كوره‌های گلی، انبر سركج،‌ رجه با شيارهای كوچک و بزرگ، حديده با سوراخ‌های متعدد در انواع ياقوتی و الماس اشاره كرد. در حال حاضر از وسايل بسيار مدرن استفاده می‌شود كه در يک ساعت چند كيلوگرم طلا و نقره را به مفتول و تسمه تبديل می کند.

زيلوبافی (پلاس‌بافی): اين دست‌بافته زيبا، خاص مناطق حاشيه كويری است. اين فرش با نوع زندگی مردم منطقه تطابق دارد و بخشی از اعتقادات مذهبی، تاريخ، معماری، طبيعت و گويش مردم اين نواحی نيز، بر تار و پود آن نقش بسته است. زيلوبافی در شهر ميبد سابقه‌ای ديرينه دارد. برخی سابقه زيلوبافی در شهر ميبد را به قرن هشتم هـ.ق و دوره ی مظفريان نسبت می‌دهند. قديمی‌ترين و در عين حال نفيس‌ترين زيلوهای ميبد، به قرن دوازدهم هـ.ق تعلق دارد و بر روی آن بيست‌وچهار سجاده طراحی شده است. در مجموع رنگ‌های آن با اندكی اختلاف،‌ يكسان و چشم‌نواز است. در حاشيه اين زيلو، نام واقف و تاريخ 1188 هـ.ق نقش شده است. سه تخته زيلو در مسجد جامع «هفتادر» در عقدا وجود دارد كه در نوع خود بی نظير است. دوتخته آن بافته «حاجی باقر ميبدی» در سال‌های 1070 و 1083 هـ. ق است و زيلوی فرسود ديگر، مربوط به سال 1023 هـ.ق است. از ديگر زيلوهای تاريخی ميبد می توان به زيلوی آويخته مسجد اميرچقماق (مربوط به سال 1279 هـ.ق) و زيلوهای كهنه مسجد ركن‌آباد ميبد اشاره كرد.

نقش‌های زيلو در ميبد به سه نوع تقسيم می‌شوند: پنج‌تايی (مجي)، هفت‌تايی و سيده‌تايی.

پنج‌تايی شامل: چشم بلبلی، پرگ و مهرگ.

هفت‌تايی شامل:بافتوگ، پرت‌توره (ردشغال)، زلف، مفرش حلقه، زنجير وگ، تالوگ، ركن‌الدينی، چاركلگ،

سروگ خزن قللی، چشم بلبلی.

سيزده‌تايی شامل: گره، بندرومی، كلی، گچ كند، تالوگ، سرو، سينه‌ريز، كمری و پرت گرگ (ردگرگ).

فرش‌بافی: عمده‌ترين صنعت دستی استان يزد، صنعت فرش‌بافی است. اين صنعت تقريباً در تمام شهرها و روستاهای آن رواج دارد. قالی‌های دست‌بافت يزدی در اندازه‌های 4×3، 5/3×5/2،2×3، 5/2×5/2، و1×1 توليد می‌شود. نقشه‌های اصيل فرش يزد به نام‌های «هراتی»، «گل و ماهی»، «سردار جنگل» و «كرمانی» است. 75% از فرش‌های اين استان با خامه پشم و 25% از خامه كرک بافته می‌شود. صنايع توليد رنگ، خامه و رنگ رزی از جمله صنايع جنبی است كه مكمل صنعت فرش‌بافی اين استان است.

شعربافی: از مهم‌ترين صنايع دستی يزد، شعربافی و محصولات مختلف اين صنعت است. شعربافی در ابتدا توسط زنان انجام می شد، اما رفته‌رفته اين هنر به يک كار كارگاهی و مردانه تبديل شد. تا چند سال پيش صدای كار دستگاه‌های شعربافی در بيش تر كوچه‌های يزد شنيده می‌شد. كارهای شعربافی متنوع و دست‌بافته‌های آن عبارت اند از: ترمه زری‌بافی، شمد، دستمال، مخمل، دارايی، چادرشب، قناويز و دندانی.

ترمه: ترمه‌بافی در استان يزد سابقه‌ای بيش از دويست‌و‌پنجاه سال دارد و همواره جزو سوغات مهم اين شهر و يكی از اقلام صادراتی آن بوده است. ترمه پارچه‌ای است در نهايت زيبايی كه تار آن از ابريشم طبيعی و پودش از ابريشم نخ، پشم و كرک الوان است. در گذشته ترمه را با دست می‌بافتند، از اين رو به آن «انگشت‌باف» نيز می‌گفتند. اما در حال حاضر توليد آن نيمه دستی است. انواع ترمه عبارتند از: شال چارقدی، شال بندی، شال راه‌راه، شال محرمات، شال اتابكی، شال كشميری، شال رضايی، شال اميری و شال يزدی. معروف‌ترين نقش‌های ترمه عبارتند از: طرح جام، بته كشميری، بته اژدری، رضا تركی، گلزار، قاب قرآن، خجسته،‌تاجی و نقوش جديد.

زری‌بافی: زری‌بافی از بافته‌های قديمی است كه قدمت آن به دوره ساسانيان می‌رسد. در گذشته مراكز عمده توليد آن شهرهای اصفهان، ابيانه، يزد و كاشان بود.

شمد: نوعی پارچه ابريشمی است كه به عنوان روانداز در فصل تابستان استفاده می‌شود. شمد اغلب دارای نقش‌های ساده و چهارخانه است.

دستمال: دستمال‌بافی در كارگاه‌های كوچک صورت می‌گيرد. دستمال يزدی در ابعاد و طرح‌های متنوع در تمام نقاط كشور خريدار دارد. معروف‌ترين طرح‌های دستمال يزدی عبارت اند از:عشايری، ابريشمی، مرسريزه. در حال حاضر، ماده اوليه اين بافته‌ها ابريشم مصنوعی (ويسكوز) است.

مخمل: توليد اين پارچه به طور دست‌بافت در يزد انجام می‌شود. در بافت مخمل يزدی از ابريشم استفاده می‌كنند.

دارايی: دارايی از بافته‌های زيبا و ويژه يزد است. برای تهيه دارايی، نخ‌های تار را قبل از بافت به روش‌های خاصی رنگ می‌كنند، به طوری كه پس از بافت، نقش‌های متنوعی در آن پياده می‌شود. ماده خام دارايی قبلاً ابريشم خالص بود و اكنون ابريشم مصنوعی است.

چادرشب: در يزد و اردكان دو نوع چادر‌شب بافته می‌شود. گونه نخست،‌ نازک و نقش‌دار است و به چادر شب رختخواب پيچ معروف است. گونه دوم، ضخيم‌تر بوده و برای حمل علوفه و فرآورده‌های كشاورزی به كار می رود و به آن چادرشب بيابانی می‌گويند.

قناويز: قناويز از پارچه‌هايی است كه با ابريشم بافته می‌شد و امروز به فراموشی سپرده شده است.

دندانی: دندانی يا گل خورد پارچه‌ای است كه بافت آن ساده به نرمی‌ رسد، اما زحمت بسيار دارد. اين پارچه به پارچه جامه زرتشتيان شهرت دارد.

گيوه‌بافی: بافتنی و سرگرمی زنان روستايی هنگام فراغت از كار است. زنان با استفاده از نخ پنبه‌ای و سوزن گيوه می‌بافند. در مناطقی مانند تفت، مهريز، خوانزا، نير، بهاباد هنوز گيوه‌بافی ادامه دارد. پس از آن كه بافت رويه گيوه توسط زنان به اتمام رسيد، مردان كار دوخت آن را انجام می‌دهند. به اين عمل تخت‌كشی می‌گويند. در گذشته تخت گيوه را از چرم و لته (پارچه‌های سر قيچي) درست می‌كردند؛ اما در سال‌های اخير از تخت لاستيكی استفاده می‌كنند.

حصيربافی: حصيربافی يا بافت بوريا كه با استفاده از الياف درخت خرما است، در مناطق مختلف استان يزد چون بافق، طبس، بهاباد، مباركه و ورستانی «زردين» اردكان رواج دارد. مهم‌ترين مراكز توليد اين صنعت در مناطق طبس و بافق متمركز است. انواع توليدات حصيری عبارت اند از: انواع كلاه، بادبزن، جارو، سبد و پادری.

خورجين‌بافی: لبافی يا خورجين‌بافی از ديرباز در شهرهای اشكذر و اردكان رواج دارد. خورجين بيش تر مورد استفاده روستاييان است. ماده اوليه خورجين، نخ پنبه است كه آن را مانند زيلو بردارهای عمودی مي‌بافند و نسبت به زيلو نقش كم تری دارد.

روفرشی: پارچه نخی يا پنبه‌ای ضخيمی است كه به صورت راه‌راه در رنگ‌های سياه و سفيد و يا آبی و سفيد بافته می‌شود.

سفره: پارچه چهارگوش پنبه‌ای است كه توسط زنان روستا بافته و رنگ رزی می‌شود. از اين بافته برای سفره خميری يا موارد ديگر استفاده می‌كنند.

احرامی: پارچه‌ای است پنبه‌ای در اندازه‌های 100×70 سانتی متر كه برای مصرف حجاج بافته می‌شود.

از ديگر صنايع دستی استان می‌توان به قلم‌زنی، شيشه‌گری، چرم‌سازی، موتابی و نمدمالی اشاره كرد.

ادامه...

استان يزد از مدنيت و شهر نشيني ديرينه اي برخوردار بوده و به دليل موقعيت خاص جغرافيايي خود از عشاير منسجم با ويژگي هاي خاص عشاير برخوردار نيست ولي خانه هاي خشتي و گلي استان يزد كه در محورهاي بياباني و كويري گسترده شده اند يكي از زيباترين شيوه هاي همزيستي با طبيعت را به نمايش گذاشته اند كه براي گردشگران بسيار جذاب وديدني است.

ادامه...

 

استان يزد از آب و هواي خشك و كويري برخوردار است. خشكی آب و هوايي استان يزد، دو علت اساسی و عمده دارد. يكی اين كه روی كمر بند خشك جهانی قرار دارد و ديگر آن كه از درياهای آزاد عمان و خليج فارس و درياچه های داخلی و بادهای رطوبت زای دريايی دور است. بارش اندك همراه با تبخير شديد سبب شده است که اين منطقه دچار نوسان شديد درجه حرارت شود، به طوری كه اختلاف درجه حرارت بين شب و روز و فصل های گوناگون زياد است. عامل مهم اعتدال نسبی آب و هوای يزد كه قابليت زيست نسبتا مناسبی به آن بخشيده، ارتفاعاتی است كه بيش تر به صورت موضعی موثرهستند. اين امر باعث شده است مناطقی كه در ارتفاعات بيش از 2500 متر قرار دارند از اعتدال و رطوبت بيش تری نسبت به دشت های يزد و اردكان برخوردار باشند.در بيابان های استان يزد باد عامل اصلی، تغيير شكل و ايجاد ناهمواری بوده و عامل های فرسايش باد و آب هر يك جداگانه يا به گونه مشترك شكل های ويژه ای را به وجود آوردند. جهت بادها در اين استان شمال باختری - جنوب خاوری است و زمان وزش آن ها از اواخر اسفند تا اوايل خرداد ماه است كه در اين مدت فرسايش بادی سبب به وجود آمدن توده های بزرگ شن جنبيده می شود. گاهی نيز توفان گرد و خاك نواحی پهناوری را در سياهی می پوشاند كه تنفس را سخت می سازد و سبب فعاليت نكردن مردم برای چند ساعت می شود. اين توفان ها گاه كشت زارها را خراب کرده و كاريزها و راه ها را می بندد. عامل اصلی گسترش كوير و حركت تپه های شنی و ايجاد توفان های سياه، كمبود پوشش گياهی در منطقه است. در اثر عملكرد فرسايش باد و برخورد دانه های شن، سطح پهناوری از لايه بالايی خاك همراه باد به نواحی دوردست می رود. در بعضی نواحی ضخامت خاك جابه جا شده تا يك متر هم می رسد. در بيش تر سال ها بخش های بزرگی از زمين های كشاورزی، خانه های روستايی، كاريزها و راه ها در زير ماسه های روان مدفون می شوند. به استثنای منطقه كوهستانی شيركوه، ساير نقاط استان يزد اقليم گرم و خشك و بيابانی دارند كه از باختر وجنوب باختری به سمت خاور و شمال خاوری، خشك تر می شود. زمان بارش در يزد بهار و زمستان است که اين بارش در زمستان در شيرکوه بيش تر به شکل برف است. بيش ترين بارندگی به طور ميانگين 200 ميلی متر، در بلندی های شيركوه و كم ترين بارندگی 60 ميلی متر، در نقاط كم ارتفاع و پست استان است. به طور كلی بارش باران و گاه برف در بلندی های شمالی (كوه های خرانق) كم تر از بلندی های جنوبی (كوهستان شيركوه) است.

ادامه...


هوای يزد معتدل خشك و مايل به گرم است. بیش ترین بارش آن ساليانه از 90 ميلی متر تجاوز نکرده و میانگین مقدار رطوبت آن در تابستان 15 درصد و در زمستان 40 درصد برآورد شده است. آب و هوای این منطقه متغیر است. از يك سو، ارتفاعات شيركوه شعاع وسيعي از منطقه را تحت تأثير عوامل مثبت قرار داده، به گونه‌اي كه در دره‌ها و كوه پايه‌هاي آن هوا نسبتاً ملايم وداراي آب و هواي ييلاقي است. از سوي ديگر، وجود كويرهاي نمك و دشت‌هاي وسيع و عريان در مركز و مشرق استان، بر ميزان درجه خشكي و شدت شرايط كويري آن افزوده است.

ادامه...
مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران
تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران می باشد و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
Copyright ©2018 istta.ir All rights reserved. Powered & Designed by WebTakin.ir , Graphic by Yousefi
logo-samandehi