نام اصلی بانه که از شهرهای قديمی استان كردستان بوده، بروژه بوده است. قرن ها تاريخ در بطن اين شهر جريان داشته با اين حال فقدان منابع صحيح تاريخی، تاريخ پيش از اسلام را در اين شهر تاريک کرده است. نام بانه را مشتق از كلمه كردی ‹‹بن›› به معنی پشت بام، متاثر از ارتفاعات و نحوه استقرار و موقعيت جغرافيايی شهر می دانند. هم چنين نام بانه را به معنی ‹‹خانه›› (اقامتگاه و آبادی و مسكن)، ‹‹اردو›› (اردوگاه سربازان) و «پادگان» نيز تفسير كرده اند. تا اواسط سده سيزدهم هجری نام اصلی شهر بانه ‹‹به روژه›› (آفتابگير) بوده و اسنادی نيز وجود دارد که در همه آن ها مرکز بانه قصبه «به روژه» ناميده شده اند. چنان که امروز نيز در بانه آبادی هايی به نام های ‹‹نيزه دو كهنه››، ‹‹به روژه كهنه››، ‹‹سياومه كهنه››، ‹‹آرمرده كهنه››، ‹‹توده كهنه›› و يا بدون كلمه ‹‹كهنه›› وجود دارد. آتش سوزی و جنگ های قبيله ای يكی از عوامل جابجا شدن محل شهر بوده است. هم چنين شيوع بيماری های وبا و طاعون نيز در اين امر دخالت داشته است. با شيوع اين بيماری ها، بازماندگان محل اوليه را آلوده پنداشته مجددا در جای ديگری به ايجاد شهر و ده می پرداختند. کلمه کهنه نيز برای تمايز شهر جديد از قديم به کار برده می شده است. اكنون گورستان شمال خاوری شهر را «بانه كهنه» يا «كهنه بانه» می نامند. قبل از اسلام طايفه ای زرتشتی به نام ‹‹قه قو›› بر اين منطقه حاكم بودند كه در حمله اعراب و بعد از آن، ‹‹اختيار دينی ها›› به جای آنان به حكومت پرداختند. اين شهر يك بار قبل از جنگ جهانی اول و بار ديگر در جنگ جهانی دوم دچار آتش سوزی شديدی شد.