مسجد تاريخانه در دامغان واقع شده است و يكي از با عظمت ترين مسجد هاي اين منطقه به شمار مي رود. اين بنا به دليل سبك خاص معماري آن كه تلفيق سبك اسلامي – ساساني است از اهميت زيادي برخوردار بوده و آن را متعلق به سال هاي قبل از 200 هجري قمري مي دانند. احتمالاً تاريخانه در زمان تسلط اعراب بر ايران، آتشكده يا معبدي مذهبي بوده كه بعدها به مسجد تبديل شده است. بناي مسجد تاريخانه كهن ترين و قديمي ترين بناي اسلامي است كه تا كنون در اين منطقه پا برجا بوده است.

مسجد جامع سمنان را مي‌توان در زمره كهن‌ترين و قديمي‌ترين آثار اسلامي شهر سمنان به شمار آورد گمانه‌زني‌ها و حفاري‌هاي اخير نشان دادند كه اين مسجد در قرن اول هجري روي خرابه‌هاي يك آتشكده بنا شده، ولي در طول زمان، تعميرات و تغييراتي در آن داده شده است. در حال حاضر در بناي كنوني مسجد، آثاري از دوره مغول و تيموري ديده مي‌شود. ايوان آجري رفيع و بلند آن به ارتفاع بيش از 21 متر در قسمت باخترصحن قرار دارد كه در زمان سلطنت شاهرخ تيموري و به همت وزير خواجه شمس‌الدين علي باليجه سمناني و گنبد آن به وسيله خواجه ابوسعيد در عهد سلطنت سلطان سنجر ساخته شده است.

مسجد جامع گرمسار در ضلع غربي ميدان امام خميني گرمسار واقع شده است كه داراي دو گلدسته زيبا نيز است. اين مسجد از قدمت طولاني برخوردار نيست ولي به دليل قرار گرفتن در مركز شهر از اهميت زيادي برخوردار است.

مسجد جامع دامغان از ديگر مسجد هاي مهم شهر است كه روبه روي مدرسه حاج فتح علي‌بيگ كه به آن مدرسه پامنار نيز مي‌گويند, قرار گرفته است. اين مسجد داراي 35 متر طول , 18 متر عرض و دو رديف ستون است كه روي ستون‌ها سقف‌هاي مدور آجري كار شده است و فواصل آجرها نيز با گچ بند‌كشي شده است. دالان ورودي به صحن مسجد كه داراي 38 متر درازا و 36 متر پهنا است, منتهي مي‌شود. ضلع جنوبي صحن داراي سه ايوان است كه ايوان وسط آن مرتفع‌تر و عريض‌تر از ايوان‌هاي طرفين است. محراب در همين ايوان واقع شده است. دهانه اين ايوان هفت متر و درازاي زير سقف 16 متر است.اين مسجد در ضلع غربي و شرقي خود دو شبستان دارد كه چند سال پيش مرمت و بازسازي شده است.

مسجد امام خميني (سلطاني سابق) در مركز شهرسمنان واقع شده و يكي از مهم ترين و زيباترين بناهاي سمنان است كه نمازجمعه نيز در آن برگزار مي‌شود. اين مسجد داراي چهار در بزرگ ورودي از شمال، جنوب، خاور و شمال باختراست. درب شمال باختري به دالان درازي باز مي‌شود كه در انتهاي آن تكيه پهنه است. درب هاي شمال، جنوب و خاور داراي هشتي، دالان و دهليز هستند. بالاي درب هاي شمالي و خاوري تزيينات مقرنس‌كاري گچي زيبا با دو گوشواره دو طبقه در طرفين با پشت بغل‌هاي كاشي‌كاري شده وجود دارد.

مسجد زاوغان در شمال محله زاوغان سمنان و در ميان باغ‌هاي سرسبز واقع شده است. اين مسجد كه از بناهاي قرن دوم هجري و مربوط به دوره تسلط علويان در اين سرزمين است، به همت سيدضياءالدين محمد، فرزند و جانشين سيد زين‌الدين علي صالح پسر عبيدالله بن حسين اصغر بن امام زين‌العابدين(ع) بنا شده است.

مسجد جامع سرخه در شهر سرخه واقع شده و از قديمي ترين مسجد هاي اين منطقه است كه تاريخ احداث آن به قرن اول هجري قمري مربوط مي شود.

در سمت باختر روستاي سنگسر سمنان مسجد كوچكي با نام مسجد قائم يا حضرت صاحب الزمان ناميده مي‌شود. اين مسجد داراي مناره‌اي 10 متري است كه روي آن را با گچ سفيد كرده‌اند.

مسجد تكيه سفيد در خيابان ابوذر غفاري سمنان واقع شده است.

مسجد با يزيد بسطامي در شهر بسطام واقع شده و از بناهاي قابل توجه اين شهر است. اين مسجد شامل دو قسمت يكي براي نيايش مردان و ديگري مختص نماز و عبادت زنان بوده است. محراب مسجد بايزيد بسطامي داراي سه حاشيه گچ‌بري شده است و مطالبي بر روي آن نوشته شده است. ورودي صحن اين مسجد, وسيع بوده و درب ورودي آن سه لنگه است كه دو لنگه آن به هم چسبيده و درب سوم مجزا است. بر روي سه لنگه درب مذكور, منبت‌كاري بسيار هنرمندانه و ظريفي به چشم مي‌خورد و بالاي سر اين درب با آجرهاي مخصوص مطالبي به خط كوفي نوشته شده است.

مؤلف مطلع الشمس مسجد جامع شاهرود را اين طور تعريف مي‌كند« مسجد جامع شاهرود كه در خارج شهر است در ميان باغات و بساتين كه در سفح جبال شمالي واقع شده و آن بنايي معتبر است و هر چند از خشت خام برآورده‌اند. اما در اهميت كمتر از ابنيه آجري نيست، شكل آن مربع مستطيل است، هشت استوانه ضخيم در وسط است كه دو به دو موازي يكديگرند و روي آن‌ها طاق‌هاي محكم زده‌اند، قسمت مقابل محراب را پوشش از تير و تخته است و اين اختلاف سقف و طاق طاري و جديد است. قديم همه طاق خشتي بوده، در سال 1242 اهالي شاهرود اين مسجد را مرمت كرده‌اند و اين يك قسمت به طور مخالف پوشانده شده كف قسمت خاوري اين مسجد به قدر يك ذرع بلندتر است و زير آن آب انبار مي‌باشد و راه پله از خارج و ميان شارع است و روي اين قسمت خاوري هم با تير و تخته پوشيده شده و در وسط يك قطار ستون‌هاي تيربست و روي تيرها چند حمال بزرگ بر هم چفت كرده‌ انداخته و سرتيرهاي سقف را روي آنها قرار داده‌اند و تقريباً بطور تسنيم پوشانيده و مي‌توان آن جا را مسجد علي حده محسوب داشت، چه محراب مخصوص و مدخل ممتاز و وضع جداگانه دارد»

مسجد قديمي حضرت مجتبي (ع) در ميان بازار واقع شده است. درازاي اين مسجد 27 قدم و پهناي آن 17 قدم و ساختمان آن از خشت خام است. سقف مسجد با تير و تخته پوشيده شده، چهارده ستون از تير در دو رديف ميان مسجد كار گذاشته شده است. قبل از آباداني جديد شهر شاهرود اين مسجد و حمامي كه در كنار آن است، داير بوده كه افغان‌ها آن را خراب كرده‌اند.

تاريخ بناي مسجد جامع فرومد مربوط به قرن هفتم هجري است. اين مسجد كه در 165 كيلومتري شمال خاوري شهرستان شاهرود واقع شده به لحاظ شيوه معماري قديمي خود جذاب بوده است. درحال حاضر فقط ستون‌هاي ايوان و شبستان آن كه به تازگي ترميم شده؛ پابرجاست.

در روستاي ميامي شاهرود تكيه و مسجدي در كنار هم قرار گرفته اند. بالاي درب مسجد 12 بيت شعر به خط خوش بر سنگي نوشته شده است. تكيه حسينيه نيز اگرچه با خشت و گل ساخته شده از استحكام زيادي برخوردار است.

در روستاي علاء (كي لي) كه در 9 كيلومتري جنوب سمنان مسجد جامعي وجود داشته است كه چندي قبل ساختمان آن را به كلي خراب كرده‌اند و مسجد ديگري در سمت جنوب آن ساخته‌اند. مسجد جامع علاء داراي مناري است كه گفته مي شود با منار مسجد جامع سمنان در يك زمان ساخته شده است. مسجد جامع علاء از مساجد قرن اول هجري است. گويند كتيبه‌اي از جنس فيروزه بر سر در ورودي مسجد نصب بوده و يكي از حكام سمنان شبانه آن را كنده و برده است. تاريخ بناي مسجد جامع علاء سال 70 هجري بوده است.

مسجد جامع بسطام در جنوب بسطام و در فاصله دويست متري جنوب آرامگاه بايزيد بسطامي واقع شده است. اين مسجد در سال 706 هجري قمري ساخته شده است. صحن مسجد داراي محرابي است كه با گچ بري‌هاي بسيار زيبا و هنرمندانه تزيين شده است. صحن مسجد مربع و فضاي آن باز است. محراب ياد شده نيز داراي سه حاشيه گچ بري شده از آيات قرآن است. اين مسجد داراي دو كتيبه است كه در يكي زمان احداث بنا و نام باني آن نوشته شده و در ديگري نيز تاريخ تعمير آن در زمان فتح علي ‌شاه قاجار نوشته شده است.